شایعترین مشکل کم خونی فقر آهن علائم عمومی مانند احساس سستی، خستگی همیشگی و یا هنگام فعالیت و احساس کسالت عمومی است. سایر علائم سرگیجه کاذب، ابتلای مکرر به بیماریهای ویروسی مانند سرماخوردگی، ناخنهای قاشقی شکل (گود شدن روی ناخن)، هرزه‌خواری و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها است. کمبود آهن گاهی سبب رنگ پریدگی و زخم غیرطبیعی گوشه لب می‌شود.
بیشتر خانم های ایرانی کم خونی فقر آهن دارند و بیمار ، گلبول قرمز خون سالم و کافی برای رساندن اکسیژن به سایر بافت های بدن را ندارد . پزشکان یکی از شایع ترین انواع بیماری کم خونی را ، کم خونی ناشی از فقر آهن می خوانند که می تواند در اثر عللی مانند : سوء تغذیه و مصرف نکردن آهن به میزان لازم ، از دست دادن خون ، عادت ماهانه در خانم ها ، مشکل در جذب آهن بر اثر برخی بیماری ها ، مشکلات گوارشی و تداخلات دارویی ایجاد شود .
گفته می‌شود ۵۰ درصد خانم‌های باردار و نیمی از دختران و زنان ۱۴ تا ۴۳ سال دچار کمبود آهن هستند و حدود یک‌سوم این افراد از کم‌خونی شدید رنج می‌برند.
آمارهای نگران‌کنند‌ه‌ای از فقر‌آهن و کم‌خونی در بین ایرانی‌ها بخصوص خانم‌ها و دختران ایرانی به گوش می‌رسد. آن‌طور که گفته می‌شود ۵۰ درصد خانم‌های باردار و نیمی از دختران و زنان ۱۴ تا ۴۳ سال دچار کمبود آهن هستند و حدود یک‌سوم این افراد از کم‌خونی شدید رنج می‌برند.
چه افرادی در معرض کم خونی فقر آهن می باشند ؟
بیشتر خانم ها در معرض کمبود آهن قرار می گیرند زیرا هر ماه به دلیل عادت ماهانه ، آهن از دست می دهند که باید به فکر جبران آن باشند . همچنین نوجوانان ، خانم هایی که خونریزی زیادی دارند ، خانم های باردار ، زنان شیرده یا خانم های در آستانه یائسگی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند .
علائم و نشانه های کم خونی فقر آهن چیست ؟
علائم کم خونی ناشی از فقر آهن تقریبا واضح هستند .
اول به پوست خود دقت کنید، آیا پوست تان رنگ پریده است ؟
در حالت کم خونی ، حتی اگر رنگ پوستتان معمولی باشد ، لب های شما ، کم رنگ تر از حد طبیعی و پوستتان بی حال و خسته است .
آیا همیشه احساس خستگی و بی حالی می کنید ؟
این موارد از علائم شایع کم خونی هستند .
آیا به یبوست مبتلا شده اید ؟
یبوست هم یکی از علائم اولیه کم خونی است و بدون هیچ تغییری در عادت غذایی ایجاد می شود . یعنی مثلا بدون کاهش مصرف میوه و سبزی ، دچار یبوست می شوید .
آیا تمرکز فکری برای شما سخت شده است ؟
کم خونی می تواند بر کاهش تمرکز و افت تحصیلی یا انجام تکالیف درسی شما تاثیرگذار باشد .
آیا دوست دارید مواد عجیب و غریبی که خوراکی نیستند ، بخورید ؟
مثلا موادی مانند خاک یا کاغذ ، چنین حالتی پیکا نام دارد . به حالات روانی خود دقت کنید . کم خونی می تواند باعث ایجاد احساس افسردگی در شما شود .
آیا احساس نفس نفس زدن ، تپش قلب و تند شدن ریتم تنفس و تنگی نفس دارید ؟
گلبول های قرمز خون بخش حیاتی فرایند تنفس را تشکیل می دهند و این علامت در کم خونی متوسط تا شدید بروز می کند .
آیا احساس می کنید انگشتان دست و پایتان خواب می روند ، همیشه سرد هستند یا با سوزش دست و پا همراهند ؟
این حالت به دلیل کاهش جریان خون در انگشتان دست و پا و بر اثر کم خونی اتفاق می افتد .
آیا هنگام برخاستن احساس سردرد ، سرگیجه و سیاه رفتن چشم می کنید ؟
در کم خونی شاید ، هنگام برخاستن از رختخواب احساس ضعف زیادی دارید یا هنگام بلند شدن از جایتان ، احساس سرگیجه می کنید . از دیگر نشانه های کم خونی می توان به کم اشتهایی و تحریک پذیری مثل عصبی شدن و کم حوصلگی ، کمرنگ شدن بستر ناخن ، حالت تهوع ، تیرگی زیر چشم و ریزش مو و ناخن های ضعیف و شکننده اشاره کرد .
تشخیص کم خونی چگونه است ؟
برای تشخیص کم خونی فقر آهن با مشاهده علائم گفته شده فرد باید به پزشک مراجعه کند زیرا با مشاهده علائم به تنهایی نمی توان به طور قطع کم خونی را تایید کرد . به همین دلیل پزشک درخواست آزمایش خون می دهد که در آن تست های آهن ، فریتین ، هموگلوبین ، هماتوکریت که نشان دهنده ی اندازه ی گلبول ها و غلظت هموگلوبین آنهاست ، درخواست می شود .
درمان کم خونی چیست ؟
اگر احساس می کنید به کم خونی مبتلا هستید ، به پزشک مراجعه کنید . درمان کم خونی می تواند شامل دریافت مکمل خوراکی آهن یا دریافت مراقبت پزشکی باشد . درمان کم خونی با توجه به علت آن متفاوت است . بعضی از انواع درمان با توجه به سطح کم خونی مربوط شامل این موارد است :
درمان کم خونی مربوط به فقر آهن : در این شرایط پزشک از مکمل های حاوی اهن برای تنظیم سطح گلبول قرمز خون استفاده می کند .
درمان کم خونی مربوط به رژیم غذایی : بیمارانی که کم خونی آنها به دلیل رژیم غذایی ناسالم آنهاست و رژیم غذایی آنها بدون آهن یا کم آهن است ، باید غذاهای حاوی اهن مانند سبزیجات سبز تیره برگدار ، کنگر فرنگی ، لوبیا ، زرد الو ، عدس ، نخود ، سویا ، گوشت ، اجیل ، الو بخارا و کشمش را در رژیم غذایی شان بگنجانند .
دو پیشنهاد طب سنتی برای کاهش کم خونی فقر آهن ؟
پسته و زیره سیاه : با توجه به ترکیبات بسیار با ارزش آلی و معدنی موجود در مغز پسته ، مطالعات زیادی روی آن انجام شده و خواص آن ضد کم خونی است . کمبود فولات می تواند باعث مشکلاتی مانند کم خونی یمگالوبلاستیک شود . همچنین ، کمبود این ماده عامل بروز بیماری های قلبی – عروقی است .
با توجه به اینکه پسته حاوی فولات و آهن است ، به بهبود کم خونی کمک میکند . مهمترین خواص زیره سیاه عبارت است از ضد نفخ ، ضد درد و ضد اسپاسم . زیره سیاه از این نظر مشابه رازیانه یا میوه های دیگر خانواده جعفری است . از آثار دیگر آن می توان محرک معده برای هضم غذا ، ادرار آور ، ضد کرم ، ضد تشنج ، تا حدی قاعده آور و به عنوان نیرو دهنده را نام برد .
